W dostępnych publikacjach[1] autorzy nie wspominają o działalności Związku Hodowców Koni pod koniec lat 50. i w latach 60. na terenie powiatu górow-skiego. Lukę tę chcę wypełnić zamieszczonym poniżej artykułem. Dostępna dokumentacja nie jest zbyt obszerna i informuje przede wszystkim o władzach związku[2].

Artykuł opisuje zasadniczo działalność organizacji od 1959 r. do 1970 r.

Pierwsze zebranie zorganizowano w lutym 1959 r. Zagaił je inspektor Związku Hodowców Koni Henryk Budzyński. M.in. powiedział, że „w Polsce w porównaniu z innymi krajami Europy posiadamy dużo koni, lecz koni złych”. Wg listy obecności na spotkaniu było 9 osób, za mało, żeby utworzyć samodzielne koło, toteż zaproponował, żeby wstąpili do innego. Jednak przybyli postanowili – na wniosek Adolfa Jarosławskiego – o utworzeniu komitetu organizacyjnego w składzie: Aleksander Orzepowski – przewodniczący, Władysława Stępień – sekretarz, Hieronim Górny – skarbnik. Z czterech ostatnich wymienionych osób trzech nie odnotowano na liście obecności.[3]

Do kolejnego zebrania doszło 20 marca 1959 r. Przybyły na nie 34 osoby z terenu powiatu. Zatwierdzono wcześniej utworzony komitet organizacyjny. Niewiele wiemy o przebiegu zebrania, tyle że wysunięto wniosek, aby zabroniono sprzedawania koni na spędach bez zaświadczeń lekarskich. Podjęto uchwałę o wynagrodzeniu sekretarza wwysokości 600 zł rocznie płatnych w dwu ratach.[4]

26 lutego 1960 r. odbyło się walne zgromadzenie koła Związku Hodowców Koni  w Górze Śląskiej. Wówczas było zapisanych 35 członków, ale obecnych 20.

Odnotowano bardzo lakonicznie w protokole, iż „W dyskusji poruszono sprawę ubezpieczeń, że Ubezpieczalnia wypłaca taką samą wartość za konie dobre co i złe. Poruszono sprawę dzikich ogierów oraz sprzedaż i zakup koni.” oraz iż „Delegat Wrocławskiego ZHK wyjaśnił sprawę likwidacji koni. Intęcją Rządu jest zmniejszenie nadmiaru koni lichych a podniesienie jakości koni poprzez silną selekcję. Została też omówiona sprawa podkuwania koni. Co do sprzedaży źrebiąt, to będą przeprowadzane aukcje.”

Wybrano zarząd: Aleksander Orzepowski – przewodniczący (Rudna Wielka), Władysława Stępień – sekretarz (Góra), Hieronim Górny – skarbnik (Siciny), Jan Partyka (Czernina Dolna) i Józef Gębski (Gola Górowska) – członkowie. Do komisji rewizyjnej weszli: Leon Hołtra – przewodniczący (Radosław), Zygmunt Wolak (Czarnoborsko)
i Zygmunt Horwat (Czernina Dolna) – członkowie.[5]

Delegatem na zjazd wojewódzki został Gracjan Zdanowicz – kierownik referatu produkcji zwierzęcej Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa PPRN.

Postawiono wniosek o ustalenie wynagrodzenia sekretarza w wysokości 1000 zł (600 zł z wrocławskiego Związku Hodowców Koni i 400 od członków koła w Górze Śląskiej).[6]

Na czym polegała działalność górowskiego koła, możemy pokazać na przykładzie trzech kwartałów 1960 r.:

– „[…] w dniach 28-29 kwietnia 1960 roku tutejsze Koło ZHK w Górze przy współudziale Wojewódzkiego ZHK dokonało przeglądu materiału żeńskiego. Na przeglądzie tym zostało uznane 35 klaczy jako matki odpowiadające wymogom hodowlanym i wymogom rejonizacji. Równocześnie został zorganizowany pokaz hodowlany źrebiąt 1-rocznych i 2-letnich. Pokaz ten zorganizowano w celu podniesienia jakości odchowywanej młodzieży poprzez praktyczne wskazanie na wady z przyczyn zależnych od hodowcy oraz wyróżnienie w formie pieniężnej – premii dla źrebiąt prawidłowo odchowanych i należycie pielęgnowanych. Wynagrodzonych zostało 7 hodowców w sumie 1.700 zł”;

– „W dniach 2-3 września 1960 roku Zarząd KZHK w Górze z udziałem Wojewódzkiego ZHK przeprowadził selekcję i dobór najwartościowszego materiału reprodukcyjnego męskiego na sezon kopulacyjny 1961 rok, uznając za odpowiednie do reprodukcji 5 szt. ogierów.”;

– „Dnia 15 września 1960 roku odbyła się wystawa klaczy ze źrebiętami. Na wystawę doprowadzono 24 klacze hodowlane ze źrebiętami, w efekcie nagrodzono 18 klaczy w sumie 5.200 zł z budżetu Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa.” [7]

Zarząd koła zajmował się ewidencją materiału hodowlanego, wydawał zaświad-czenia uprawniające hodowcę do uzyskania ulgi w dostawie zboża (150 kg) na każde źrebię odchowane do 6 miesięcy i pochodzące od klaczy zarodowej [8] oraz reprezentował górowski Związek Hodowców Koni na zewnątrz.[9]

Kolejne walne zebranie powiatowego koła Związku Hodowców Koni zorganizo-wano 6 lutego 1962 r. Na 42 członków było obecnych 17.

Wybrano zarząd: Hieronim Górny – przewodniczący (Siciny), Barbara Bobrowska – sekretarz (Góra), Czesław Orzepowski – skarbnik (Rudna Wielka), Jan Partyka (Czernina) i Jan Strzyżykowski Jan (Ciechanów) – członkowie i komisję rewizyjną: Jan Kapłan – przewodniczący, Józef Sulikowski i Michał Witko – członkowie.

Delegatem na zjazd wojewódzki ponownie wybrano Gracjana Zdanowicza.

Inspektor Wojewódzkiego Związku Hodowców Koni w części szkoleniowo-informacyjnej walnego zgromadzenia odczytał sprawozdanie z walnego zebrania hodow-ców koni w Warszawie.[10]

Wtedy siedzibą górowskiego koła był Wydział Rolnictwa i Leśnictwa PPRN miesz-czący się przy ul. Bojowników 1.[11]

28 stycznia 1965 r. doszło do walnego zebrania koła Związku Hodowców Koni.

Inżynier Antoni Krempicki z Wojewódzkiego Związku Hodowców Koni wygłosił referat szkoleniowo-informacyjny na temat wychowu młodzieży i żywienia klaczy źrebnych i karmiących.

Wybrano zarząd i komisję rewizyjną. W skład zarządu weszli: Hieronim Górny – prezes (Siciny), Barbara Bobrowska – sekretarz (Góra), Czesław Orzepowski – skarbnik (Rudna Wielka), Jan Iżykowski (Cieszyny) i Mieczysław Krześniak (Czeladź Wielka) – członkowie. Komisję rewizyjną tworzyli: Józef Wolak – przewodniczący (Czarnoborsko), Michał Witko (Głobice) i Augustyn Galant (Karów) – członkowie.

Delegatami na zjazd wojewódzki wybrano Hieronima Górnego i Józefa Siwiaka.

W dyskusji Michał Witko mówił o za małym dodatku za odchów źrebiąt i wnioskował o rozszerzenie kontraktacji źrebiąt na rejon wielkopolski. Stanisław Piech pytał się, czy konie innej rasy mogą być uznane na terenie powiatu w związku z wprowadzoną rejonizacją. Otrzymał negatywną odpowiedź. Jan Sokołowski podzielił się doświadczeniem w sprawie ekonomicznego żywienia koni w okresie zimy. Gracjan Zdanowicz poinformował, że powiat drugi rok nie miał kredytu na ogiery, w powiecie są 3 ogiery, w tym jeden stoi w stacji kopulacyjnej 6 rok. Filip Jaz mówił o dzierżawieniu łąk.

Rozważano możliwość przystąpienia do sekcji branżowej Powiatowego Związku Kółek Rolniczych w Górze, w głosowaniu obecni odrzucili ten wniosek, ale chcieliby, żeby zarząd urządził wycieczkę do stadniny.[12]

21 stycznia 1966 r. odbyło się zebranie z udziałem inspektora inżyniera Antoniego Krępickiego[13]. Podczas obrad omawiano wychów i rozwój młodzieży, zagadnienia weterynaryjne i wysłuchano sprawozdania z działalności Związku Hodowców Koni we Wrocławiu. 1 czerwca 1966 r. przyznawano licencje hodowlane oraz zorganizowano pokaz i premiowanie źrebiąt 1-2 letnich.[14]

Na początku 1967 r. koło liczyło 30 członków. W tym roku odbyło się jedno zebranie szkoleniowe dotyczące użytkowania pastwisk i wychowu źrebiąt. Wniosek do Wrocławia o dofinansowanie wycieczki nie doczekał się odpowiedzi. Na dorocznym przeglądzie klaczy otrzymało licencję 20 sztuk. Na pokazie źrebiąt wystawiono 13 zwierząt, z czego premie otrzymało 5 z funduszu PPRN w wysokości 1000 zł oraz 8 sztuk w sumie 2000 zł z wrocławskiego ZHK. Przyznawano licencje ogierom na dwu spędach w Górze i Wąsoszu. Na terenie powiatu uznano 2 ogiery i 1 zakupiono do stacji kopulacyjnej w Jemielnie. Ogiery nie uznane były przewidziane do kastracji.

Zarząd koła prowadził ewidencję materiału hodowlanego i wydawał zaświadczenia potrzebne do uzyskania ulgi w dostawach zboża. [15]

W połowie 1970 r. oceniono, że „stowarzyszenie nie przejawia większej działalności”. Wówczas funkcję prezesa sprawował Hieronim Górny. [16]

Mirosław Żłobiński

Pierwodruk: „Kwartalnik Górowski” 2009 nr 26 s. XIII-XXXV

[1] J. Pawelski, Hodowcy koni. „Przegląd Górowski” 1994 nr 6 s. 5; E. Maćkowska, Z. Hanulak, Leksykon organizacji pozarządowych powiatu górowskiego, Góra 2008 s. 56.

[2] APW: PPRN Góra Śląska 1018.

[3] APW: PPRN Góra Śląska 1018 s. 7.  A. Jarosławski wówczas prawdopodobnie był pracownikiem PPRN.

[4] Ibidem, s. 6.

[5] Ibidem, s. 8, 13.

[6] Ibidem, s. 8.

[7] Ibidem, s. 13-14 („Sprawozdanie z działalności Powiatowego Koła Związku Hodowców Koni za okres 3-ch kwartałów 1960 roku”).

[8] Wówczas obowiązywał rolników indywidualnych dostawy obowiązkowe produktów rolnych na rzecz państwa.

[9] APW: PPRN Góra Śląska 1018 s. 14.

[10] Ibidem, s. 16-17.

[11] Ibidem, s. 17.

[12] Ibidem, s. 18, 19-20.

[13] Prawdopodobnie to ten sam, którego wcześniej nazwisko zapisano jako Krępicki.

[14] APW: PPRN Góra Śląska 1018 s. 21.

[15] Ibidem, s. 23.

[16] APW: PPRN Góra Śląska 405 s. 33.